مقاله سازماندهی خدمات مشاوره در سازمان هلال‌احمر در 32 صفحه ورد قابل ویرایش

« مقدمه »

كشور ما از نظر حادثه خیزی چه در مورد بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و چه حوادث بشری مثل تصادفات رانندگی و سقوط هواپیما،‌متأسفانه در بین كشورهای جهان رتبه دهم را داراست و به این لحاظ سالانه متحمل خسارات سنگین اقتصادی و مهم تر از آن ضایعات و تلفات انسانی چه از ظر مرگ و میر و چه از نظر معلولیت های جسمی و روانی ناشی از حوادث و بلایا می گردد.

كه این مورد اخیر خود در دراز مدت به دلیل از بین بردن عملكرد نیروی انسانی ، از نظر فیزیكی و روانی مجدداً خسارات اقتصادی هنگفتی را به جامعه ما تحمیل می نماید. متأسفانه چرخش در این دایره بسته روز به روز بر مشكلات اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و بهداشتی جامعه می افزاید.

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران ، به عنوان عمده ترین نهاد امدادی ، در زمان وقوع حوادث و بلایا، وظیفه امداد رسانی و نجات افراد حادثه دیده را چه در داخل كشور و چه در اقصی نقاط جهان كه مورد نیاز باشد به عهده دارد . طبعاً در چنین شرایطی ، افراد زیادی دچار صدمات جسمی ، روانی حاد می شوند كه لزوم رسیدگی سریع را جهت حفظ جان آنان و پیشگیری  از تشدید عوارض مرا ایجاب می‌نماید، دربعد امداد رسانی فیزیكی و جسمی توسط هلال اهمر اقدامات مؤثری صورت گرفته ، لیكن بعد بسیار مهم امداد رسانی روانی و به عبارت دیگر مداخله در بحران های روانی ناشی از حوادث و بلایا،‌كمتر مورد توجه قرار گرفته است. و لازم است به این وجهه نیز پرداخته شود.

این طرح پیشنهادی ، در واقع زمینه ای را مهیا می كند، تا در كنار امداد فیزیكی به امداد روانی  حادثه دیدگان ناشی از حوادث یا بلایای طبیعی نیز توجه ویژه به عمل آید و با اقدامات تخصصی و رسیدگی های به موقع از ایجاد یا تشدید اختلالات و بیماریهای روانی در دراز مدت پیشگیری شود.

بدیهی است كه این امر بسیار حیاتی كاملاً در راستای وظایف و اهداف اصلی جمعیت هلال احمر كه همانا تسكین آلام بشری و تأمین سلامت انسان ها است می باشد.

(مبانی نظری ارائه خدمات مشاوره ای)

هدف اصلی مشاوره فراهم آوردن موقعیتی مناسب برای مراجع است تا بتواند راحت تر و رضایتبخش تر به زندگی اش ادامه دهد. مشاوره با تسهیل فرایند رشد، شناسایی و حل مشكلات ،‌آموزش شیوه های تصمیم گیری درست و نحوة مواجهه با بحرانهای زندگی همراه است و به گسترش بینش و حل تعارضهای درونی و رشد روابط سازنده با دیگران انجامد وظیفه مشاور آن است كه رشد مراجع را تسهیل و تسریع كند. برای ارزشهای او احترام قائل شود و توان تصمیم گیری را در مراجع تقویت كند (هاوارد ،‌1996)          

به نظر رابینسون مشاوره عبارت از كمك به افراد عادی برای كسب سازش بهتر با خود و دیگران افزایش بلوغ عاطفی ، استقلال و قبول مسئولیت است. بنابراین با افراد عادی و حتی با كسانی كه مشكل روانی خاصی ندارند نیز می توان مشاوره كرد از این رو مشاوره به افزایش كارآمدی و سازش بهتر با خود و محیط پیرامون منجر گردد.

با توجه به تعاریف زیبای مشاوره كه در سازماندهی خدمات مشاوره در هلال احمر به خوبی می توان از آنها استفاده كرد می توان گفت قسمت مهمی از خدمات پیشگیرانه است (آموزش كنترل استرس و مقابله با بحرانها) و قسمتی از خدمات هم درمانی و در هنگام بروز حوادث ضروری می باشد اما به جرأت می توان گفت خدمات رشدی جزء اساسی مشاوره در هلال احمر می باشد و با اطلاع رسانی صحیح هم برای پرسنل و كاركنان و امدادگران و هم برای افراد مراجعه كننده زمینه های افزایش بلوغ عاطفی ، استقلال و قبول مسئولیت و شیوه های تصمیم گیری درست را فراهم نمود و به افزایش كارآمدی و توانمندی افراد كمك نمود.

(سوابق ارائه خدمات مشاوره ای در داخل سازمان هلال احمر)

طبق ماده 2و3 اساسنامه جمعیت هلال احمر مصوب مجلس محترم شورای اسلامی در سال 1382 جمعیت هلال احمر وظیفه دارد تا برای تسكین آلام بشری تلاش نموده و از زندگی و سلامت انسان ها خصوصاً در هنگام حوادث حمایت نماید به منظور تحقق اصول فوق، سازمان داوطلبان با بهره گیری از توان و تخصص كادر مددكار و روانشناس شاغل در ستاد و مراكز استانها ،‌در كنار كمك ها و خدمات مادی و مالی ، نسبت به ارائه انواع خدمات مشـاوره ای با هـدف راهـنمایی و هـدایت مـددجویان به سوی زندگی بهتر اقدام می نماید. خدمـات مشـاوره ای فـوق با رعایـت كلـیه اصول مددكـاری و روانشناختی ارائه می گردد. و تلاش می شود تا با توانمند سازی روحی و روانی و تقویت ابعاد مثبت زندگی و شخصیتی مددجویان مهارتهای زندگی آنان ارتقاء یابد.

در هنگام بروز حوادث و سوانح غیر مترقبه نیز به دلیل شیوع بالای اختلالات روحی و روانی میان آسیب دیدگان و باقی ماندگان حادثة روانشناسان و مددكاران با حضور در محل حادثـه و تشكیل تیم های حمـایت روانی ، خدمات مشاوره ای به حادثه دیدگان ارائه می نمایند.

همانطور كـه از مواد اسـاسنامه جـمعیت هلال احمر برداشت می شود ارائه خدمات مشاوره ای بسیار محدود و تنها می توان در ستاد و مراكز استانها از توان و تخصص مددكاران استفاده نمود و هنگام بازدید و تحقیق در سازمان هلال احمر خلأ ارائه خدمات مشاوره ای توسط مشاوران متخصص و باتجربه كاملاً به چشم می خورد امیدوارم در آینده شاهد ارائه انواع خدمات مشاوره ای اعم از خانواده تحصیلی، شغلی در سازمان هلال احمر باشیم كه این امر به تحقق اهداف سازمان هلال احمر كمك شایانی خواهد كرد.

تعریف می كند .

به نظر فرانس (1961) بحران یك واقعه كوتاه مدت است كه از چند روز تا چند هفته به طول می انجامد. در حالت بحران فرد دچار عدم تعادل می شود و تعادل قبلی خود را از دست می دهد. به اعتقاد جرالد كاپلان (1964)اولین فردی كه الگوی بحران را مفهوم سازی نمود هر شخصی در تلاش دایمی برای حفظ تعادل است . زمانی كه فرد با مشكلی كه قادر به حل آن نیست،‌روبرو می شود این تعادل به خطر می افتد و با افزایش سطح تنش و نگرانی وضعیت عدم تعادل شدیدتر می گردد در این هنگام فرد تلاش می كند تا ب حالت تعادل برگردد و به همین جهت به شیوه های مختلف واكنش نشان می دهد . این واكنش ها در صورت كارآمد بودن می توانند فرد را به تعادل رسانده و بحران خاتمه یابد و در غیر این صورت به تشدید وضعیت بینجامد .

(مراحل شكل گیری بحران ومتغیرهای مؤثر)

شروع تنش و افزایش آن و در صورت تداوم محرك تنش زا ایجاد احساس ناراحتی و عدم آسایش .

عدم توانایی و مدارا و تطبیق با شرایط و افزایش احساس ناراحتی و نگرانی.

1-   افزایش بیش از حد تنش به عنوان یك محرك درونی قوی برای بسیج منابع درونی و بیرونی.

2-   در صورت تداوم مشكل اولیه افزایش تنش و ایجاد ناسازگاری و بروز حالت عدم تعادل.

برای كاهش اثرات نامطلوب فشار روانی معمولاً از راهبردهای مقابله ای استفاده می شود.

پنج وظیفه اصلی مقابله از دیدگاه مگزوهندلسون

1-   موقعیتهای محیطی آسیب زننده را كاهش داده و انتظار بهبودی را افزایش می دهند.

2-   در جهت سازگاری با وقایع منفی عمل می كنند.

3-   حفظ تصور مثبت از خود.

4-   حفظ تعادل هیجانی.

5-   تداوم ارتباطات رضایت بخش با دیگران.

طبقه بـندی راهـبردهای مقـابله ای(فیورشـتاین وهمـكاران،‌ 1987 به نقل از سموعی1378 ،‌ص 43).

1-   مقابله شناختی فعال: مثل زمانی كه فرد به جنبه های مثبت یك مسأله توجه می كند.

2-   مقابله شناختی اجتنابی : شخص فكر كردن درباره مشكل را موقتاً كار می گذارد یا آن كه معنای موقعیت را تغییر می دهد.

3-   مقابله رفتاری فعال: مثل كمك خواستن از دیگران.

4-   مقابله رفتاری اجتنابی: پرداختن به فعالیتهایی همچون ورزش.

شیوه های مقابله با فشار روانی به دو دسته تقسیم می شوند.

1-   مقابله مسأله مدار، با كنترل عامل فشار زای روانی برای كاهش یا حذف فشار حاصل از آن سروكار دارد. بـرای مـثال امـدادگری كه بـه یـادگیری رفـتارهای لازم در موقعیت های بحرانی می پردازد از شیوة مسأله مدار برای مقابـله با فـشـار روانـی اسـتفاده می  كند.

2-   مقابله هیجان مـدار فرد به كنترل واكنش های هیجانی ناشی از عامل فشارزای روانی می پردازد تا تعادل عاطفی و هیجانی حفظ شود. برای مثال آسیب دیده ای كه با كم اهمیت جلوه دادن حادثه سعی در كاهش تنش خود دارد. انكار، اجتناب و یا تخلیه هیجانی مثل: گریه كردن، عصبانی شدن و مكانیزمهای دغاعی مقابله هیجان مدار هستند.